ماموریت جدید«مهندس توافق هسته ای»چیست؟/«دیپلمات عینکی» در نیویورک
«آرام، فکور، پخته، قابل اعتماد، محجوب، باسابقه و حرفه ای» شاید این کلمات، رساترین تعابیری باشند که بتوان از مجید تخت روانچی داشت؛ مردی که در نخستین ساعات بامداد چهارشنبه چهارم اردیبهشت به وقت تهران، استوارنامه خود را به دبیرکل سازمان ملل ارائه داد و کار خود را در کسوت سفیر و نماینده دائم ایران آغاز کرد.
تخت روانچی کیست؟
مجید تخت روانچی در بیست و سوم مهر ماه ۱۳۳۷ در تهران به دنیا آمد. او نیز به مانند بسیاری از بچه درس خوان های آن دوران در اواسط دهه ۵۰، به آمریکا رفت تا تحصیلاتش را در یکی از رشته های فنی ادامه دهد. روانچی تحصیلاتش را در دانشگاه کانزاس در رشته عمران آغاز کرد؛ دانشگاهی که احمد غفوری فرد، وزیر اسبق نیرو و نماینده ادوار مجلس هم دکتری اش را در رشته فیزیک در آنجا اخذ کرده است. تخت روانچی به مدت شش سال در دانشگاه کانزاس تحصیل کرد و لیسانس و فوق لیسانس خود را در آنجا کسب کرد. او البته در آن دوران، تنها در کسوت تحصیل علم مشغول نبود و در انجمن اسلامی دانشجویان آمریکا و کانادا فعالیت می کرد و در آنجا با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه آشنا شد. تخت روانچی مدرک کارشناسی ارشد اقتصاد سیاسی از دانشگاه فوردهام آمریکا نیز داراست؛ دانشگاهی که دونالد ترامپ رئیس جمهور کنونی ایالات متحده و جان برنان، رئیس اسبق آژانس مرکزی اطلاعات آمریکا (سیا) هم در آنجا تحصیل کرده اند. با این وجود تخت روانچی مدرک دکترای علوم سیاسی خود را چند سال قبل از دانشگاه برن سوییس دریافت کرده است.
از حضور در نیویورک تا معاونت وزارت امور خارجه
تخت روانچی پس از آنکه در اوایل سال های دهه ۶۰ تحصیلاتش را در آمریکا به پایان رساند، به تهران بازگشت و از سال ۱۳۶۴ به جمع دیپلمات ها پیوست. وی در آن سال ها به عنوان کارشناس و سپس معاون اداره مجامع بین المللی، فعالیت می کرد و تا سال ۶۷ در این سمت باقی ماند. در سال ۱۳۶۷ به عنوان رییس اداره سازمان ملل وزارت امور خارجه منصوب شد و یک سال در این سمت فعال بود. در آن مقطع ظریف معاونت نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد را برعهده داشت و از همین مقطع ارتباط کاری ظریف و تخت روانچی آغاز شد.
حضور مشترک این دو نفر در هیات مذاکره کننده ۵۹۸ نیز بر عمق همکاری و دوستی ها میان وزیر امروز امور خارجه و سفیر جدید ایران در سازمان ملل متحد افزود. با پایان جنگ، تخت روانچی در سال ۱۳۶۸ پس از هفت سال بار دیگر به آمریکا رفت و این بار، نه در کانزاس بلکه در نیویورک و در قالب رایزن نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد به مدت سه سال فعالیت کرد و سپس، به مدت شش سال معاونت نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد را در اختیار گرفت،زمانی که سید کمال خرازی، مسئولیت سفارت و نمایندگی دائم ایران در سازمان ملل متحد را برعهده داشت.
پس از انتخاب سید کمال خرازی به عنوان وزیر امور خارجه در دولت اصلاحات، تخت روانچی از نیویورک به تهران کوچ کرد و به عنوان دستیار ویژه وزیر از سال ۷۷ تا سال ۸۱ فعالیت کرد. تخت روانچی پس از آن تا سال ۸۵ سفیر ایران در سوییس و لیختنشتاین بود. البته او در آن دوران، در نخستین تیم مذاکره کننده هسته ای که ظریف یکی از اعضای اصلی آن بود، نیز عضویت داشت. با این وجود، با آمدن دولت نهم، او دیگر در این مسئولیت نماند و از سال ۸۵ تا ۸۸ به عنوان مشاور وزیر امور خارجه فعالیت می کرد. او در دولت دهم هم سمتی در وزارت امور خارجه نداشت. تا اینکه با پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری ۹۲ و انتخاب محمدجواد ظریف به عنوان وزیر امور خارجه از او دعوت به کار شد و مسئولیت حساس معاونت اروپا و آمریکای وزارت امور خارجه را تا دی ماه ۱۳۹۶ برعهده داشت.
مرد مذاکره های حساس
تخت روانچی در سه مقطع حساس عضویت در تیم های مذاکراتی ایران را تجربه کرده است. او در نخستین مقطع، عضو هیات دیپلماتیک ایران در مذاکرات ۵۹۸ بود؛ مذاکراتی که هم حسن روحانی و هم محمدجواد ظریف از اعضای اصلی آن بودند که در نهایت به توافق ۵۹۸ رسید. دومین مقطع، زمانی بود که تخت روانچی به تازگی مسئولیت سفارت ایران در سوئیس را پذیرفته بود و بحران اتمی ایران تازه آغاز شده بود. در آن زمان، تیم مذاکراتی ایران به ریاست دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی یعنی حسن روحانی و با عضویت افرادی همچون سیدحسین موسویان، سیروس ناصری، محمدجواد ظریف، امیرحسین زمانی نیا، علی ماجدی و محمدرضا البرزی و... تشکیل شده بود و تخت روانچی نیز در آن جمع حضور داشت. با تغییر دولت هشتم و روی کار آمدن دولت نهم، تخت روانچی تنها به مشاورت دادن به وزیر وقت امور خارجه بسنده کرد اما پس از آنکه ظریف در دولت یازدهم، مسئولیت پرونده مذاکرات هسته ای را برعهده گرفت، تخت روانچی به یکی از اعضای هیات ایران درآمد؛ عضویتی آنقدر پراهمیت که بسیاری او را عقل منفصل ظریف و مهندس توافق هسته ای می دانند.
ویلیام برنز، دیپلمات کهنه‌کار و عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده دولت سابق آمریکا با ایران، در کتابی که اخیرا به شرح تجربیات دیپلماتیک خود از جمله سیر مذاکرات هسته‌ای با ایران پرداخته است، در مورد مذاکره کنندگان ایرانی از جمله عراقچی و تخت روانچی نکاتی را مطرح کرده و با بیان اینکه میان طرفین «احترام دیپلماتیک» و نه اعتماد حاکم بود، نوشته است: «آنها دیپلمات‌هایی حرفه‌ای و نه ایدئولوگ بودند، اما به همان میزان به ایران متعهد، به همان میزان به انقلاب خود مفتخر و به همان میزان مصمم بودند که می‌توانند موضع دیپلماتیک خود را حفظ کنند».
ماموریت تخت روانچی در نیویورک چیست؟
پس از انتصاب تخت روانچی به عنوان نماینده ایران در سازمان ملل متحد، تحلیل های متفاوتی در این باره منتشر شد؛ برخی این انتصاب را عادی و معمولی تحلیل می‌کنند. در مقابل گروهی معتقدند انتخاب تخت روانچی برای حضور در نیویورک حاوی پیامی به طرف مقابل است. روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز در گزارشی تحلیلی، انتخاب تخت روانچی به عنوان نماینده ایران در سازمان ملل را نشان دهنده خواست تهران برای حفظ توافق هسته‌ای دانست.
حسین الله‌کرم که یکی از مخالفان مشهور توافق هسته ای و دولت است، درباره علت انتخاب مجید تخت روانچی برای مسئولیت نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد گفته است: «تیم برجام متشکل از افراد مختلفی از جمله آقای تخت روانچی بود. این تیم درصدد حرکتی است که آثار این حرکت در آینده برای تداوم برجام بروز و ظهور می‌کند. پیام انتخاب تخت روانچی نه فقط برای سازمان ملل، آمریکا و سایر کشورهاست بلکه برای جریانات داخلی هم نماد تداوم خط برجامی محسوب می‌شود. گرچه شاید برخی بگویند برجام در ابعادی ضربات سختی خورد و ادامه برجام منوط به مسائل متعددی خواهد بود. مسائلی که آمریکایی‌ها مرتب در راستای تضعیف آن گام برمی‌دارند.»
با این وجود، سید محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس جمهور درباره انتخاب تخت روانچی توضیحاتی را ارائه داد و به همه گمانه زنی ها پایان بخشید. او در این باره گفت: «نمایندگی ما در سازمان ملل همیشه اهمیت داشته و این هیچ ربطی به آمریکا ندارد. ما از اول انقلاب همیشه به دنبال این بودیم، سفیری را که برای حضور در سازمان ملل انتخاب می‌کنیم مورد اعتماد و دارای تجربه و پختگی باشد. آقای دکتر ظریف از همان ابتدا دنبال چنین فردی بود.» رئیس دفتر رئیس جمهور یادآور شد: «کسی که می خواهد به عنوان نماینده ایران انتخاب شود، باید یکسری شاخصه‌هایی داشته باشد؛ رسیدن به آقای تخت روانچی در عمل برای ما بسیار سخت بود چون یکی از همکاران بسیار خوب ما در ریاست جمهوری هست و از زمانی هم که در نهاد ریاست جمهوری مسئولیت گرفت توانست به خوبی این کار را انجام دهد.» واعظی تاکید کرد: «{رفتن آقای تخت روانچی از نهاد ریاست جمهوری} برای ما خیلی سخت بود اما با توجه به این که سازمان ملل برای کشور و وزارت امور خارجه بسیار مهم است، قبول کردیم که یک دیپلمات پخته و مورد اعتمادمان که امتحانش را پس داده، به آنجا برود بنابراین هدف از انتخاب ایشان همین است.»
با این وجود، مجید تخت روانچی درباره اولویت‌های ماموریت خود در سازمان ملل یادآور شده است: «سازمان ملل درگیر مسائل مختلفی است. هم مسائل مربوط به صلح و امنیت بین‌المللی و هم اقتصادی، اجتماعی و تبیین حقوق بین‌الملل. ما در همه این مباحث حرف داریم. ما اعتقاد داریم که از ظرفیت‌های دیپلماسی چندجانبه می‌توانیم به نحو بهتری استفاده کنیم. طبیعتا این فعالیت‌ها را ادامه خواهیم داد. در هر حوزه‌ای که بتوانیم ایفای نقش کنیم، حتما نقشمان را بازی می‌کنیم.
وی تاکید کرد: «در زمینه منطقه‌ای، مسائلی مورد توجه سازمان ملل است. ما در مسائل منطقه‌ای فعال هستیم. مخصوصا در مبارزه با تروریسم. سازمان ملل هم در این زمینه فعالیت دارد. در زمینه همکاری با فعالیت اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل و موضوعاتی همچون مبارزه با مواد مخدر و جنایات سازمان یافته فعالیت داریم که ان شالله این فعالیت ها تشدید خواهد شد.»
دسته‌بندی‌ها
انعکاس نظر شما