دافعه و جاذبه ژنرال

سعید ساویز | روزنامه‌نگار و کارشناس حوزه انرژی

دولت یازدهم با تمام مشکلاتش و عملکردش  به پایان راه رسید و موفق شد بار دیگر مجوز خدمت رسانی به مردم را با جلب ارای اکثریت بدست اورد.در دولت یازدهم چند وزارتخانه بیش از سایرین محور تحقق اهداف و برنامه های دولت بودند ؛ یکی از این وزراتخانه ها وزارت نفت است. وزیر نفت به دلیل اینکه سابقه بسیار طولانی در اداره وزارت خانه ها دارد و به نوعی شیخ الوزرا دولت یازدهم است و دوستان و مخالفان بسیاری را از پیش از دولت یازدهم با خود همراه داشته است که شاید بررسی آن قدم اول در تحلیل محورهای انتقادات و هجمه ها بر علیه وزارت نفت باشد.

وزیر و اختلاف با جنوب

زمانی که زنگنه بر صدر وزارت نفت در دولتهای هفتم و هشتم نشست برای غلبه بر لابی و زیاده خواهی جنوب دست به اقداماتی زد. که اگر چه غالب این اقدامات به هدف درستی انجام می شد اما  بعضاً نتایج درستی را به دست نداد برای مثال می توان از تقسیم مناطق نفت خیز جنوب به شرکتهای  کوچکتر نام برد که اگر چه در نوع خود می تواند راهکار درستی برای تغییر ساختار کهنه مناطق باشد اما بدلیل اینکه جایگاهها و دستور کار استقلال هر کدام از این شرکتها خصوصاً بهره برداران از بدنه مناطق به درستی تعریف نشد عملاً نه تنها به کوچک سازی و چالاکی سازمان نیفزود بلکه باعث افزایش بروکراسی و سنگینی سیستم گردید و انگونه که به نظر می رسد این ساختار برای بهتر شدن نیاز به بازنگری مجدد دارد. از موارد دیگری که می توان به عنوان شاخصه های اختلاف با جنوب نام برد تلاش برای خصوصی سازی ملی حفاری بودکه البته اگربه درستی خصوصی شود و حفظ امنیت شغلی پرسنل تضمین شود اقدام به جا و مناسبی می توانست باشد می توان اشاره کرد و مجموعه این اقدامات باعث شده عده اندکی که اتفاقاً تریبونهای رفیعی در دست دارند و منافع گروهی و شخصی شان از اقدامات زنگنه در جنوب اسیب دیده بود به مخالفان سرسخت وزیر تبدیل شوند.

سیاست‌های منابع انسانی

اما پاشنه آشیل وزارت خانه ژنرال در تمامی دولتها همواره سیاستهای منابع انسانی اش بوده است اگر چه در دوران وزارت دولت اصلاحات زنگنه موفق شد عسلویه و ماهشهری بسازدکه نماد پیشرفتهای صنایع پتروشیمی باشد و همچنین با عقد قرارداد با توتال انی استات اویل و حتی اینپکس که البته بنا به دلایل سیاسی هرگز اجرایی نشد طلایی ترین عصر صنعت نفت ایران را رقم زد و همچنین در دولت یازدهم با بازپس گیری سهم ایران در اوپک، اخراج چینی ها از قرارداد آزادگان، تلاش در راه خودکفایی بنزین، تکمیل و راه اندازی ۵ فاز پارس جنوبی و فاز اول لایه های نفتی و ارائه مدل جدید قراردادی برای صنعت نفت کاری کرد کارستان اما در درون سازمان هرگز سیاستهای منابع انسانی موفقی نداشته است.

قرارداد کرسنت

در مورد کرسنت همین بس که با توجه به سلامت دستگاههای قضایی و اشراف و نظارت انها بر تمامی عملکرد قراردادی و مالی نفت خصوصاً این قرارداد خاص، پس از ورود و بررسی های لازم افرادی را که حتی کوچکترین قصوری در انجام وظیفه خود داشتند به طرز شایسته مجازات نموده و احکام لازم را صادر نمودند اما توجه به این نکته ضروری است در پشت قرارداد کرسنت اهداف متعالی مهمی وجود داشت که با ترازو براوردهای مالی قیمت گاز و امثالهم قابل بررسی و درک و فهم نیست. و البته بد نیست که در اینجا به اسناد افشا شده در ویکی لیکس که به وضوح عزم ابوظبی و سعودی را برای ممانعت از اجرای کرسنت بین ایران و شارجه افشا کرده است اشاره کنیم لذا بهتر است به این جمله بسنده کنیم که کرسنت بیش از آنکه تخلف باشد دستاویز است. وبه نظر می رسد با توجه به افشای اسناد جدید تخلف در عدم اجرای کرسنت بوده است نه عقد این قرارداد.

اما تمامی مطالبی که در بالا مرور شد چه در زمان رای اعتماد  و چه در چهار ساله دولت یازدهم حاشیه پررنگ تر از متن وزارت زنگنه بود.به این داستان قطع دست گروههایی را که در دولت قبل مجاز بودند محصولات پتروشیمی را بفروشند و پول ان را دیرتر به دولت تحویل دهند اضافه کنید. گروههایی که از سودجویی سرشارشان از بیت المال توسط زنگنه جلوگیری به عمل آمد و خوب بالطبع تمام امکانات خود را برای اسیب زدن به وجهه وزیر به کار می برند.

 در آستانه دولت دوازدهم مخالفان زنگنه از بیم تکیه مجدد زنگنه بر کرسی وزارت دست به کار شدند و علاوه بر موارد بر شمرده در بالا مستمسک جدیدی در خصوص حکم صادره دادگاه جهانی در دادرسی تعدیل قیمت گاز ارسالی به ترکیه یافتند و تلاش کردند با ترکیب موارد خلاف واقع و آویزان شدن به ناحق به دستاویزی به نام کرسنت به زنگنه بتازند.

سرانجام ذکر این نکته ضروری است که تنها مشق نانوشته بی غلط است و تمامی اختلافاتی که برای زنگنه در دوران وزارتش با گروهها و افراد خاص بوجود آمده در پی عزم راسخ وی در پیشبرد اهداف سازمان بوجود آمده است اگر چه برخی از این اهداف درست سیاست گذاری نشدند اما به هر حال چیزی که باعث دافعه ژنرال برای مخالفان و همچنین جاذبه ایشان برای دوستان می شود همین اراده راسخ و جدیت وی در انجام سیاست های هدف گذاری شده سازمان است.